Խնկո Ապեր (Աթաբեկ Խնկոյան). « Առակներ » (1917 թ.)

xnko-aper-araknerՄկների ժողովը

Սով էր մկստանում: Պատճառն էր լկստան կատուն: Մկները հավաքվում են ժողովի և որոշում են զանգ կախել կատվի վզից, որպեսզի կարողանան լսել նրա մոտենալը: Սակայն ոչ ոք իր վրա չի վերցնում այդ վտանգավոր նախաձեռնությունը:

Խոզն ու ագռավը

Մի դարավոր կաղնու տակ ագահ խոզը այնքան կաղին է ուտում, որ ընկնում ու փռվում է: Զարթնում է քնից ուտակից փորում է ծառի արմատները: –Ի՞նչ ես անում, ա՛յ անգետ,- հարցնում է վերևից ագռավը,-

Խա՞ղ ես անում ծառի հետ, կչորանա արմատից:

Չորանում  է՝ չորանա, ինձ ի՞նչ օգուտ՝ զորանա, միայն թե կաղին ունենամ, ուտեմ,պառկեմ, գիրանամ:

Ա՛յ ապերախտ կենդանի, ով քեզ նման վիզ ունի, կույր աչքերով չի կարող տեսնել, որհյութալի կաղինը միայն ծառն է տալիս,- ասաց ագռավը խոզուկին:

Վատ ընկերը

Մի անգամ առյուծ արքան մռնչում է կողի ցավից: Գազանները ամեն կողմից գալիս են հիվանդին տեսակցելու: Նրանց մեջ չկա աղվեսը: Մեկն էլ մի պառավ գայլ է, որն ասում է.Արքա, ախր ի՞նչ կա, որ աղվեսը` քեզ չի հարգել ու չի եկել:

Արքան հրամայում է, որ իր մոտ բերեն ըմբոստին: Հինգ-վեց գազան արքայի մոտ են բերում աղվեսին: Աղվեսն ասում է.

Տեր վեհափառ, որ լսեցի` դու հիվանդ ես, ինձ հո գիտես, հա էստեղ, հա էնտեղ, վերջըգտա ցավիդ դեղը: Գայլի մորթին մուշտակ սարքի, միսը` եփի, խմի տաքտաք: Հենց որ կքրտնես, կանցնի կողիդ ցավը:

Իսկույն գետնին դրին գայլին: Արքան հագավ գայլի կաշին: Միսը կերավ նախաճաշին:Կողը քրտնեց: Դողը անցավ:

Ագռավն ու աղվեսը

Բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ ագռավը պանրի կտոր է գտնում: Առնում է կտուցը, նստում է ծառին: Աղվեսը տեսնում է ագռավին և որոշում է պանիրը խլել: Սկսում է գովաբանել ագռավին: Հրեշտակ է կոչում, աչքերը գովում, թևերը: Ասում է, որ այդպիսի գեղեցիկ թռչունը պիտի որ շատ գեղեցիկ ձայն ունենա: Խնդրում է, որ ագռավը երգի իր համար: Ագռավը անուշ խոսքերից հարբած ու հաճոյախոսությամբ գերված, բացում է կտուցը, որ երգի: Պանիրը վայր է ընկնում: Աղվեսը վերցնում է պանիրը և փախչում:

Աքլորն ու մարգարիտը

Աքլորը քուջուջ անելիս մարգարիտ է գտնում: Պիտանի բան չհամարելով, որոշում է տալ մարգարիտը այն հիմարին, որը գին կտա այդ քարին: Իր համար մեկ գարու հատիկը արժե հազար այսպիսի մարգարտահատիկ:

Կարիճն ու գորտը

Կարիճը խնդրում է գորտին, որ իրեն մեջքին նստեցնի և լճի մյուս ափը տանի: Գորտը նստեցնում է կարիճին իր մեջքին և սկսում է լողալ: Սակայն կարիճը չի համբերում և խայթում է գորտին: Երկուսն էլ խեղդվում են:

Ես

Ագռավը խեցգետին է որսում և կտուցի մեջ առած նստում ճյուղին: Խեցգետինը հարցնում է, թե ով է իրենցից ավելի կեղտոտը: Ագռավը սեղմում է կտուցը և ասում է.

-Դու:

Բայց երբ խեցգետինը հարցնում է, թե ով է իրենցից ավելի նախշունը, ագռավը բաց է անում կտուցը և ասում է.

-Ես:

Խեցգետինը վայր է ընկնում նրա կտուցից և փրկվում է:

tarntercum