Ռոբերտ Սթիվենսոն. «Գանձերի կղզի» (1883 թ. համառոտ)

stivenson-ostrov-sokrovish18-րդ դարի Անգլիան, Բրիստոլ քաղաքը:  «Ադմիրալ Բենբոու»գինետանը հայտնվում է նոր կենվոր՝ նախկին ծովային ԲիլլիԲոնսը։ Նրան այցելում են տարօրինակ հյուրեր։ Առաջինը ՍևԳամփռ մականունով նախկին ծովահենն է, որի հետ Բիլլինվիճում է և որին վիրավորում է։ Այնուհետև Բիլլիին է այցելումկույր չքավոր Պյուն, որը նրան է փոխանցում Սև նշանը՝ծովահենների ահարկու նախազգուշացումը առաջնորդներին,որոնք խախտել են թիմի շահերը։ Բիլլին, ստանալով նշանը,որոշում է անմիջապես լքել «Ադմիրալ Բենբոուն», սակայն մահանում է սրտի կաթվածից։Ջիմը և նրա մայրը՝ գինետոն տերերը, որոնց Բիլլին գումար է պարտք, խուզարկում ենմահացած ծովահենին և նրա իրերը։ Նրա սնդուկի հատակին հայտնաբերում են դրամ ևթղթերի կապոց։ Թղթերը հուշում են, որ Բոնսը եղել է նավապետի օգնական հայտնիծովահեն Ֆլինտի նավի վրա և իր մոտ է պահում կղզու քարտեզը, որտեղ Ֆլինտը թաքցրել էիր գանձերը։ Ջիմը հասցնում է վերցնել Ֆլինտի թղթերը, և նույն գիշեր ծովահենները Պյուի գլխավորությամբ հարձակվում են «Ադմիրալ Բենբոուի» վրա՝ նպատակ ունենալովտիրանալ քարտեզին։ Բոնսը, Սև Գամփռը, կույր Պյուն և Ֆլինտի ավազակային անձնակազմի անդամներն են։ Ջիմիին և նրա մորը օգնության է հասնում թագավորականմաքսավորների ջոկատը։ Կույր Պյուն ընկնում է ձիու սմբակների տակ և մահանում է, իսկմնացած ծովահենները փախչում են:

Ջիմը փաստաթղթերը և քարտեզը փոխանցում է բժիշկ Լիվսիին և ազնվական կալվածատերՏրելոնիին։ Ունևոր Տրելոնին կազմակերպում է արշավախումբ և հանձնարարում էգործարար Բլենդլիին արշավախմբի համար կահավորել համապատասխան նավ՝«Իսպանյոլ» առագաստանավը։

«Իսպանյոլի» նավապետ Սմոլետը կասկած է հայտնում նավի անձնակազմի վերաբերյալ ևմասնավորապես չի վստահում իր օգնական շտուրման Էռռոուին: «Իսպանյոլը» Բրիստոլիցուղևորվում է դեպի Գանձերի կղզի։ Ճանապարհին Ջիմին հաջողվում է լսել նավաստի Դիկի,երկրորդ բոցման Իզրայել Հենդսի և խոհարարի՝ միոտնանի Ջոն Սիլվերի զրույցը։ Պարզվումէ, որ անձնակազմը, որը վարձել է Տրելոնին, կազմված է Ֆլինտի նախկին թիմից, իսկՍիլվերը դավադրության ղեկավարն է: Ջիմը սարսափով իմանում է, որ Սիլվերը և նրախումբը պատրաստվում են սպանել նավի մի քանի ազնիվ անդամներին։ Սիլվերինախագիծն է՝ սպասել մինչև ազնվականը, բժիշկը և մյուսները կօգնեն իրենց գտնելգանձերը և տեղափոխել, իսկ հետո, երբ փորձառու նավապետ Սմոլետը հասցնի նավը որևէհարմար վայր, սպանել նրանց:

Նավը մոտենում է Գանձերի կղզուն։ Ծովահենները բացահայտ սկսում են անտեսելնավապետի հրամանները և բոլորովին կորցնում են գլուխը։ Ջիմը պատմում է նավապետին,կալվածատիրոջը և բժշկին իր լսած զրույցի մասին։ Նավապետը անձնակազմինառաջարկում է ափ իջնել։ Նավապետի նախագիծն է՝ անակնկալի բերել ծովահեններին,որոնք մնում են նավում, հարձակվել նրանց վրա և գրավել «Իսպանյոլը»։ Նավապետիծրագիրը կաշխատեր, եթե Ջիմը ծովահենների հետ միևնույն նավակով չհեռանար։Նավապետը առաջարկում է նոր նախագիծ: Կղզում կա լքված ամրոց։ Նավապետըառաջարկում է տեղափոխվել ամրոց և պաշտպանություն կազմակերպել ցամաքում։Հերոսները հավաքում են վառոդ, զենք, մթերք, նստում են նավակ և հեռանում են նավից։Նավակում գտնվում էին նավապետը, բժիշկը, կալվածատերը, նրա ծառաները և ԱբրահամԳրեյը՝ որին ծովահենները չեն կարողանում գրավել իրենց կողմը։ Հենդսը փորձում էխորտակել նավակը՝ գնդակոծելով այն հրանոթից։ Կալվածատիրոջը հաջողվում է սպանելծովահեններից մեկին։ Շուտով հերոսներին հաջողվում է հասնել ամրոց և ամրանալայնտեղ։ Այդ ընթացքում Ջիմը ծովահենների հետ հասնում է ափ և փախչում է։ Որոշժամանակ անց նա ականատես է լինում Ջոն Սիլվերի կողմից ազնիվ նավաստի Թոմիսպանությանը։ Վայրենի աղաղակներից պարզ է դառնում, որ ևս մեկ ազնիվ նավաստի՝Ալանը, նույնպես զոհ է դարձել ծովահեններին։  Ջիմը փախչում է անհայտ ճանապարհով ևհանդիպում է այծի մորթուց հագուստով և վայրենու հիշեցնող մարդու։ Դա Բեն Գանն է, որընախկինում եղել է ծովահեն։ Բենը խնդրում է Ջիմին կազմակերպել հանդիպում բժշկի հետ։Ջիմը տեսնում է ծածանվող անգլիական դրոշը և շտապում է իր ընկերների մոտ։

Հաջորդ օրը հերոսները տեսնում են սպիտակ դրոշակով ամրոցին մոտեցող Սիլվերին։Նավապետը դուրս է գալիս բանակցությունների։ Սիլվերը առաջարկում է իրեն հանձնելքարտեզը՝ փոխարենը նրանց խոստանալով խնայել Սմոլետի և իր ընկերների կյանքը։Նավապետը կոպտորեն մերժում է նրան և Սիլվերը հեռանում է՝ սպառնալով, որ«կպայթեցնի այդ հին փայտաշեն տնակը՝ ինչպես վառոդի տակառը»։ Շուտով ծովահեններըսկսում են ամրոցի գրոհը։ Ուժերն անհավասար են, բայց հերոսները խիզախորենպաշտպանվում են։ Կորցնելով մի քանի մարդ՝ ծովահենները ստիպված նահանջում են։Կորուստներ կան նաև մյուս ճամբարում՝ կալվածատիրոջ ծառաները սպանված են,նավապետը՝ վիրավոր։

Ջիմը բժշկին է փոխանցում Բեն Գանի խնդրանքը, իսկ ինքը հեռանում է։ Որոշում է Բեն Գանի մակույկով այցելել «Իսպանյոլը»։ Ջիմը, սակայն, չգիտի, որ մյուս կողմից նավին էմոտենում Սիլվերը։ Սա իմանում է, որ պահակները՝ Հենդսը և Օ՛Բրայենը, որոնք մնացել էինհսկելու նավը, մահացու հարբած են։ Հանձնարարելով նրանց ուշադիր հսկել նավը՝ Սիլվերըհեռանում է։ Ջիմը հասնում է նավին, հեռացնում է նավակը և բարձրանում էտախտակամած խարիսխի ճոպանով։ Գտնում է վիրավոր Հենդսին և սպանվածՕ՛Բրայենին։ Հենդսի ղեկավարությամբ Ջիմը նավը մոտեցնում է Հյուսիսային կայանին։Հենդսը փորձում է հարձակվել Ջիմի վրա։ Ջիմը ստիպված սպանում է նրան։ ՈւրախացածՋիմը վերադառնում է ամրոց, բայց այնտեղ հայտնաբերում է ծովահեններին։ Դառնում էպատանդ։ Շուտով ժամանում է բժիշկը։ Նա զննում է հիվանդներին, բուժում տենդովհիվանդ ծովահեններին և խնդրում է Սիլվերին թույլ տալ իրեն զրուցել Ջիմի հետ։ Սիլվերըթույլ է տալիս: Ջիմը հայտնում է բժշկին, թե որտեղ է թաքցված նավը։

Սիլվերի պահվածքը, որը երկակի խաղ է խաղում, դուր չի գալիս ծովահեններին։ Սիլվերինեն հանձնում Սև նշանը և պահանջում են նավապետի վերընտրություն։ Սակայն Սիլվերըբացատրում է իր վարքը։ Նա պայմանագիր է կապել նավապետի հետ։ Քարտեզի, մթերքիպաշարների և ամրոցի փոխարեն ծովահենները թույլ են տալիս հերոսներին հեռանալ։Սիլվերը արգելում է սպանել Ջիմին՝ բացատրելով ծովահեններին, որ Ջիմը պատանդ է։Սիլվերը մնում է նավապետ, նրա հեղինակությունը աճում է։

Հաջորդ օրը ծովահենները՝ վերցնելով իրենց հետ Ջիմին, ուղևորվում են գանձեր որոնելու։Գանձերի տեղում գտնում են հսկայական փոս. հասկանում են, որ իրենց խաբել են: Փորձումեն հարձակվել Սիլվերի և Ջիմի վրա, սակայն օգնության են հասնում նավապետը, բժիշկը,Աբրահամ Գրեյը և Բեն Գանը:

Բեն Գանը վաղուց է գտել գանձը և այն տեղափոխել իր քարանձավը։ Հերոսները գանձերըտեղափոխում են նավ։ Շուտով նրանք հեռանում են կղզուց՝ թողնելով այնտեղ ողջ մնացածերեք ծովահենների։ Սիլվերին հաջողվում է անհետանալ ճանապարհին՝ իր հետ տանելովմի քանի պարկ ոսկի։

Վերադառնալով Անգլիա՝ հերոսները դառնում են հարուստ մարդիկ։ Միայն Բեն Գանը միքանի օրվա ընթացքում ծախսում է իր բոլոր գանձերը։ Կալվածատերը նրան վերցնում է իրմոտ աշխատանքի որպես այգեպան։

tarntercum